به نقل از «فارس»

زلزله خاموش در شیراز؛ عزم همگانی برای جلوگیری از فرونشست زمین

تاریخ انتشار: ۱۲ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۵۸۲۸۳۷

به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، استان فارس در سال های گذشته با مشکل خشکسالی و خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها دست و پنجه نرم کرده و فرونشست های زمین و کم شدن منابع آبهای زیرزمینی و سطحی از اخبار داغ رسانه ها بوده است.

برخی ها اعلام می کنند که استان فارس رکورد دار فرونشست در جهان است و برخی ها از زخم کاری خراش های خشکسالی و بی تدبیری به روی چهره های تالاب‌ها و دریاچه‌های بختگان، مهارلو، پریشان، کافتر، کمجان، ارژن و طشک خبر می دهند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

واقعا سوالی که مطرح می شود این است که وضعیت شهرستان شیراز نسبت به این مساله چطور است و آیا فرونشست زمین شهر شیراز را تهدید می کند؟ و اصلا از منابع آب اطراف شهر شیراز به چه میزان برداشت  صورت می گیرد؟

منابع آب شیراز کاهش چشم گیری داشته و مشهود است و از طرفی روی آوردن به استفاده از منابع زیرزمینی از چند دهه گذشته افزایش یافته و مدیر امور آب شهرستان شیراز نیز در گفتگو با خبرنگار فارس بر این مساله تاکید دارد.

 

غلامرضا نجفی گفت: خشکسالی های گذشته باعث شده تا میزان آب های جاری و سطحی کاهش یابد لذا یکی از منابع مهم تامین کننده آب کشاورزان چاه هایی عمیق و سفره های زیر زمینی است. متاسفانه دشت های تحت پوشش امور منابع آب شهرستان شیراز که کوار و زرقان نیز شامل آن می شود ممنوعه شده اند و بعضا در حالت بحرانی هستند؛ از مجموع ۱۵ دشت فقط ۲ دشت آزاد داریم و ما بقی ممنوعه هستند. البته این وضعیت در بسیاری از شهرستان های استان نیز صدق می کند.

 دشت هایی که ممنوعه اعلام می شود با توجه به افت سطح آب زیرزمینی در آنها، اجازه حفر چاه جدید داده نمی شود و برداشت ها باید طبق قوانین تعیین شده انجام پذیرد. اما باید در نظر داشت که برداشت از این دشت ها باید به گونه ای صورت پذیرد که از تبدیل شدن به دشت ممنوعه و ممنوعه بحرانی جلوگیری شود.

وی در خصوص چاه های مجوز دار شهرستان شیراز گفت:  هم اکنون حدود ۱۳ هزار چاه مجوزدار وجود دارد که سالانه هزار و 127 میلیون مترمکعب آب استخراج می کنند. بیش از ۶۵ درصد این چاه ها مربوط به حوزه کشاورزی است و 20 درصد آن را صنعت و فقط ۱۴ درصد به مساله شرب و بهداشت اختصاص می یابد لذا نقش کشاورزان در حفظ منابع آب و رعایت الگوی مصرف بسیاز حائز اهمیت است.

فرونشست زمین یک زلزله خاموش

یکی از مهمترین تبعات کاهش سطح منابع آب، فرونشست زمین بوده که یک زلزله خاموش است. برای جلوگیری از وقوع این اتفاق نیازمند یک عزم همگانی است. ما برای نگهداری و حفاظت از محیط زیست یگان های مختلف حفاظتی مسلح داریم گروه ها و سمن های مختلف حفظ محیط زیست راه اندازی می کنیم اما به نظرتان برای حفظ منابع آبی نیازمندبه راه اندازی یگان های حفاظتی نیستیم؟ آیا نباید سمن های دوستدار حفظ منابع آب تشکیل شود؟ اولویت اول در حفاظت از طبیعت و حیوانات و محیط زیست، حفظ آب است. بدون آب مطمئنا محیط زیست طبیعتی نیز نخواهد بود.

مصرف بی رویه از منابع آب باعث خشکی دریاچه ها و تالاب ها می شود چرا که با کاهش منابع اب زیرزمینی،  آب های سطحی تالاب ودریاچه و... جایگزین آنها می شوند همچنین کیفیت منابع آبی نیز تغییر پیدا می کند. حفظ منابع آب را به عنوان اولویت کارهای فرهنگی و اطلاع رسانی در کلیه رسانه قرار بدهیم

نجفی در خصوص چرایی تاکید بر فرهنگ سازی نسبت به کشاورزان گفت: شهر شیراز نسبت به دیگر شهرستان های استان فارس صنعتی تر است اما می بینیم باز هم بیشترین منابع آب صرف کشاورزی می شود حال آنکه در بسیاری از شهرستان های فارس، کشاورزی به عنوان شغل اول مردم آن شهرستان ها به حساب می آید. لذا تاکید اصلی ما بر فرهنگ سازی و همکاری جهاد کشاورزی وسایر ادارات مرتبط جهت حفظ منابع زیر زمینی است.

کنتور هوشمند راهکاری خوب از گران

نجفی یکی از مهمترین روش های کنترل و نظارت بر میزان برداشت از چاه های موجود را نصب کنتورهای هوشمند عنوان کرد و گفت: متاسفانه در واقعیت میزان استقبال از این کنتور های هوشمند بدلیل هزینه بالای آن پایین بوده است اگر تمامی بهره برداران کشاورزی، صنعتی و خدماتی از این کنتورهای هوشمند استفاده کنند مقادیر قابل توجهی از مشکلات دغدغه ها و نگرانی ها مربوط به منابع آب رفع شود.

 

طرح هوشمندسازی مزیت ها زیادی دارد و مطمئنا می تواند باعث صرفه جویی و حفظ منابع آب شود؛ کشاورز باید به سمت کشاورزی نوین برود و با تغییر الگوی کشت و بالا بردن راندمان تولید، به دنبال استفاده بهینه از آب باشد که هم باعث سودآوری کشاورز و هم حفاظت از منابع آب به معنی واقعی تحقق می یابد؛ در این راه جهاد کشاورزی بسیار می تواند کمک کننده باشد.

وی در خصوص صدور مجوز حفر و بهره برداری گفت: از سال ۱۳۸۰ تخصیص آب و صدور مجوز براساس برنامه توسعه ارائه می شود و این تخصیص آب پس از مطالعات و بررسی وضعیت منابع آبی آن دشت صادر و بر اساس میزان اراضی تحت شرب و نوع کاربری آن، تخصیص داده می شود؛ همچنین بهره برداری بیشتر از میزان مندرج در پروانه انتقال به اراضی غیر تحت شرب تخلف به حساب می آید.

خوشبختانه دستگاه های مرتبط  بویژه دادگستری ونیروی انتظامی در برخورد با متخلفان همکاری بسیار خوبی دارند و اقدامات خوبی در زمینه پلمپ چاه های غیر مجاز انجام داده اند و وجود شعبه ویژه آب باعث شده تا رسیدگی به این پرونده ها در اسرع وقت صورت گیرد و تعیین و تکلیف شود.

مدیر امور آب شیراز در خصوص چگونگی نظارت و شناسایی متخلفان گفت: 4 تیم گشت و بازرسی داریم که بازوی توانمند ما در حوزه حفظ منابع آب هستند و گزارشات و همکاری مردم نیز بسیار در این زمینه کمک کننده است البته به صورت دوره ای آمارگیری ها صورت می گیرد و با مجوز های صادر شده مطابقت داده می شود تا چاه های غیر مجاز شناسایی شود. اما واقعا در این راه فرهنگ سازی از همه مسائل مهمتر است و باید دستگاه های مرتبط ، رسانه ها ، گروه های مردمی، انجمن های دوستدار طبیعت کمک کنند تا این فرهنگ سازی صورت گیرد و تفکر حفظ منابع آبی نهادینه شود.

وی در پایان گفت: حجم کاری در حوزه امور آب بسیار بالاست و نیازمند همراهی و همکاری مردم و رسانه ها هستیم. حجم کاری فقط اداره امور آب شهرستان شیراز با 6 استان کشور مثل چهارمحال بختیاری، خراسان شمالی، قم و ... برابری می کند لذا نیازمند همکاری  و همراهی گروه های مردمی هستیم.

انتهای پیام/م

منبع: فارس

کلیدواژه: شیراز خشکسالی محیط زیست فرونشست شهرستان شیراز فرونشست زمین حفظ منابع آب فرهنگ سازی شهرستان ها محیط زیست منابع آبی امور آب چاه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۵۸۲۸۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سند بسیار مهم درباره سفره‌های آب زیرزمینی؛ چرا همه سکوت کرده‌اند؟!

فرارو- خطر فرونشست زمین در برخی از نقاط کشور، مدت‌هاست مورد توجه کارشناسان حوزه محیط زیست قرار گرفته؛ خطری که هر چند وقت یکبار و با شنیدن اخبار فرونشست زمین در نقاط مختلف کشور، منجر به افزایش نگرانی‌ها می‌شود. علی بیت اللهی رئیس مرکز زمین‌شناسی مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی اخیرا در این باره گفته است: «با توجه به توسعه پهنه‌های فرونشستی زمین در کشور و فروافتادن خودرو‌ها به درون شکاف‌ها و فیشر‌های فرونشستی (در چند مورد)، نصب علائم هشدار دهنده، در زون‌های پرخطر فرونشست زمین، ضروری است.»

به گزارش فرارو، بیت اللهی در اظهار نظر دیگری نیز گفته است: «یک مطالعه جهانی درخصوص نرخ فرونشست زمین در کشور‌های مختلف انجام شده و نشان می‌دهد حدود ٣ تا ۵ درصد پهنه‌های فرونشستی زمین در کل دنیا دارای نرخ فرونشست بین ١٠ تا ١۵ سانتیمتر است. یعنی فرونشست و پهنه فرونشستی که نرخ بالای ١٠ تا ١۵ سانتیمتر داشته باشند، در دنیا به ندرت دیده می‌شود و نرخ فرونشست عمده پهنه‌ها زیر ١٠ سانتیمتر است. اما در ایران نرخ فرونشست در این پهنه‌ها به بالای ١۵ سانتیمتر می‌رسد.»

بر اساس آمار‌های رسمی کشور، نرخ فرونشست در برخی از نواحی استان کرمان به ۴٠ سانتیمتر می‌رسد و در جنوب استان البرز و در نزدیکی پایتخت نرخ فرونشست بالای ٣٠ سانتیمتر در سال است. همچنین در برخی از نواحی استان اصفهان نرخ فرونشست به بیش از ١۵ سانتیمتر در سال می‌رسد. در جنوب تهران نرخ فرونشست بالای ٢٠ سانتیمتر در سال ثبت شده و برخی از نواحی ورامین نرخ فرونشست بالای ٢٠ سانتیمتر در سال دارد. اغلب کارشناسان معتقدند خشکسالی و برداشت بی رویه منابع آبی زیرزمینی در تشدید بحران فرونشست زمین در کشور، بی تاثیر نیست.

نگاهی به آمار‌های جهانی نشان می‌دهد که هند و برخی از ایالات آمریکا و چین بالاترین نرخ‌های فرونشست جهان را دارند. اما مسئله این است که بین ایران و این کشور‌ها تفاوت‌هایی وجود دارد. متاسفانه، پهنه‌های فرونشستی ایران محدود به مناطق خاصی نیست و در بسیاری از استان‌های کشور توسعه یافته است. با توجه به این شرایط پرسش‌هایی مطرح است از جمله این که دولت برای مبارزه با بحران فرونشست زمین و کاهش آب‌های زیرزمینی چه برنامه‌ای دارد و آیا می‌توان با برنامه ریزی، مانع از تشدید این بحران در کشور شد؟ محمد درویش پژوهشگر و فعال محیط زیست در گفتگو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

هیچ آبی در سفره‌های آب زیرزمینی کشور باقی نمانده

محمد درویش به فرارو گفت: «بحران فرونشست زمین از ابتدای دهه ۱۳۸۰ در کشور جدی شد و نخستین هشدار‌ها نیز در همین دوره توسط صاحب‌نظران مطرح شد. آن‌ها هشدار می‌دادند که با این روند برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی، دیر یا زود با بحران فرونشست زمین و ایجاد فروچاله‌ها و شکاف‌ها رو به رو خواهیم شد. اما متاسفانه هیچ توجهی به این هشدار‌ها نشد واین وضعیت ادامه پیدا کرد تا رسیدیم به زمان فعلی. در گزارش سال ۲۰۰۵ سازمان زمین شناسی اعلام شد که در بخش‌هایی از تهران و در جنوب غربی پایتخت در دشت شهریار، تا ۳۶ سانتی متر در سال به شکل نقطه‌ای شاهد فرونشست زمین هستیم، در معین‌آباد ورامین تا ۲۰ سانتی متر و در ابردژ ۲۵ سانتی متر، فرونشست داریم. همچنین در مناطق جنوب غربی استان البرز و در پایاب رودخانه فررود (مرز بین استان‌های قزوین و البرز) و در بویین زهرا نیز شاهد شکاف‌هایی بودیم. اکنون، از این گزارش نزدیک به ۲۰ سال گذشته است و پس از این گزارش، در سال ۲۰۱۰، سازمان زمین شناسی اعلام کرد که بخش‌هایی از استان فارس بین دشت جهرم و فسا به شکل نقطه‌ای با میزان فرونشستی مواجه شده که حتی از ۳۰ سانتی متر هم گذشته و به ۵۴ سانتی متر در سال رسیده که بالاترین رکوردی است که در جهان ثبت شده بود.»

وی افزود: «اکنون، چنین فرونشست‌هایی در کشور ما رخ نمی‌دهد. یعنی رکورد‌ها در حد ۵۴ سانتی متر و ۳۶ سانتی متر نیست. رکورد‌ها کمتر شده، اما این خبر خوب و مثبتی نیست. دلیل این که رکورد‌ها کمتر شده این است که اکنون آبی باقی نمانده که از زیر زمین کشیده شود و در اثر این حرکت، سطح زمین فرو برود. در حال حاضر کفگیر بسیاری از آبخوان‌ها (سفره‌های آب زیرزمینی) به ته دیگ خورده یا به زودی به ته دیگ می‌خورد. گزارشی که کمیته مقابله با خشکسالی در وزارت کشور منتشر کرده و ریاست آن بر عهده خانم بنفشه زهرایی است نشان می‌دهد که تا کمتر از ۱۰ سال دیگر بیش از ۲۰ درصد از آبخوان‌های ما کاملا از آب تهی می‌شود و با بحران مهاجرت‌های گسترده رو به رو خواهیم بود.»

صدای منتقدان در «سند امنیت غذایی کشور»

این فعال محیط زیست در ادامه گفت: «به دلیل همین هشدار‌های جدی، بیش از ۱۵۰ کارشناس، عالی رتبه کشور از سازمان‌های مختلف از وزارت جهاد کشاورزی تا وزرات نیرو و سازمان‌های مختلف دیگر گرد هم نشستند و سندی را تنظیم کردند که سال گذشته در اردیبهشت ماه توسط رئیس جمهور تصویب شد و در تیرماه طی مراسمی در ساختمان مشروطه و در حضور رئیس مجلس و بسیاری از مقامات دیگر ابلاغ شد. در سند «امنیت غذایی ایران» برای نخستین بار صدای منتقدان شنیده شده یعنی در این سند گفته شده که میزان مصرف آب در بخش کشاورزی باید تا افق ۱۴۱۱ دست کم ۳۰ میلیارد متر مکعب کاهش پیدا کند و از ۸۱ میلیارد متر مکعب به ۵۱ میلیارد متر مکعب کاهش پیدا کند. این بزرگترین دستاورد و پیام امیدبخشی است که از حاکمیت شنیدیم که این مسئله را بالاخره جدی گرفت. تا پیش از این و در قالب اتهام‌های مختلف می‌گفتند که شما به دنبال این هستید که ما به کشور‌های دیگر وابسته شویم و به عبارتی متوجه اهمیت امنیت غذایی و نابودی منابع آب شیرین نبودند.»

وی افزود: «در این سند تاکید شده است که تا سال ۱۴۱۱ ناترازی آبخوان‌ها باید به ۱۰۵ میلیارد متر مکعب کاهش پیدا کند. در حال حاضر با ۱۵۰ میلیارد متر مکعب ناترازی رو به رو هستیم و یعنی مطابق سند امنیت غذایی باید ۴۵ میلیارد متر مکعب کاهش ناترازی داشته باشیم و نرخ فرسایش خاک نیز باید دست کم ۲۰ درصد کاهش داشته باشد. این‌ها علامت‌هایی است که نشان می‌دهد بالاخره این خطر به رسمیت شناخته شده است. در حال حاضر در آستانه نخستین سال اجرای سند هستیم و به حدی فشار آورده ایم که سرانجام دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی که مسئولیت اجرای این سند را به عهده دارد و ریاست این دبیرخانه سند را ابلاغ کرده به دکتر پیام نکویی، معاون وزیرجهاد کشاورزی، حکمی داد تا براساس آن، گزارش عملکرد سال اول اجرای سند را مطالبه کند. مطالبه رسانه ها، فعالان و دانشگاهیان باید دقیقا همین اجرای سند امنیت غذایی باشد. باید امسال حداقل ۳ میلیارد متر مکعب در بخش کشاورزی و ۵ میلیارد متر مکعب در ناترازی‌ها کاهش را تجربه کنیم. به همین دلیل منتظریم تا ببینیم آیا سند به اهداف خود رسیده و دستگاه‌های اجرایی کشور موفق شده اند در راستای اهداف سند حرکت کنند یا خیر و اگر یکی از نهاد‌ها در این زمینه ناموفق بوده دولت، مجلس و دستگاه‌های دیگر چه واکنشی نشان می‌دهند؟»

سند مهمی که گمنام و مهجور ماند

این کارشناس حوزه محیط زیست گفت: «نباید اجازه دهیم سند امنیت غذایی نیز به خاطره‌ها بپیوندد و سرنوشتی مثل «سند چشم انداز ۲۰ ساله کشور» پیدا کند. ما قرار بود در ۱۴۰۴ کشور اول منطقه باشیم. اما اکنون اگر افغانستان نبود، کشور آخر منطقه می‌شدیم. هیچکس خود را به اجرای سند ملزم ندانست. حتی رئیس جمهور وقت (آقای احمدی نژاد) که قرار بود هر سال گزارش پیشرفت سند را ارائه دهد، اعلام کرد ما اصلا این سند را قبول نداریم و با امکانات ما همخوانی ندارد و می‌توانیم بسیار بیشتر از این سند رشد کنیم. ایشان می‌گفت ما چرا باید تا سال ۱۴۰۴ برای رشد کردن صبر کنیم؟ ما همین حالا هم قدرت اول منطقه هستیم. این طرز فکر جاری و ساری بود تا به وضعیت فعلی رسیده ایم. به همین دلیل است که نگرانم و تاکید دارم که امیدوارم سند غذایی کشور نیز از دست نرود و مغفول نماند.»

وی افزود: «سازمان حفاظت از محیط زیست، وزارت کشور، وزارت نیرو، سازمان برنامه و بودجه و وزارت جهاد کشاورزی از مهمترین سازمان‌هایی هستند که در حوزه پیشگیری و کنترل شرایطی مثل فرونشست زمین مسئولیت دارند و باید به عنوان زیرمجموعه‌های دولت، تلاش کنند. از سال ۱۳۹۹ پیش نویس سند تنظیم شد و بار‌ها چکش کاری شد و رفت و برگشت تا بالاخره سال ۱۴۰۲ تصویب شد. در حال حاضر همه دستگاه‌های اجرایی، موظف به اجرای این سند هستند. اگر خوش بین باشیم و بگوییم سند به شکل کامل اجرا شود و هر سال ۳ میلیارد متر مکعب در حوزه آب بخش کشاورزی و ۵ میلیارد متر مکعب در ناترازی آبخوان‌ها صرفه جویی کنیم، امید زیادی در افزایش تاب آوری زمین ایجاد می‌شود، اما همه این‌ها در گرو اجرای سند است. رئیس جمهور از روزی که این سند را امضا کرده حتی یکبار در هیچ سخنرانی درباره اهمیت این امضا و این سند صحبت نکرده اند. چطور ممکن است چنین سند مهمی مورد توجه ایشان قرار نگیرد. چطور ممکن است آقای قالیباف که پای این سند را امضا کرده و در مراسم ابلاغ آن حضور داشته در هیچ گفتگویی یا در صحن مجلس به این سند اشاره نکند؟ متاسفانه حتی رسانه‌ها نیز به این سند و اهمیت آن نمی‌پردازند. گویی برخی مسئولین بدشان نمی‌آید که موضوعات اساسی را پشت گوش بیندازند و بگویند مسئولان بعدی که سر کار بیایند فکری به حال مشکلات کشور خواهند کرد. این روش مدیریتی در کشور باب شده که امروز را بگذرانیم و فردا هر چه شد به ما مربوط نیست.»